Dernek kurma çalışmaları sırasında, derneğin kuruluşuna ilişkin Ek-2 formu doldurulduktan sonra dernek için geçerli olacak bir tüzüğün hazırlanması gerekir. Tüzük hakkında gerekli bilgiye sahip olduktan sonra dernek üyeleri için dernek tüzüğü hazırlamak son derece kolaydır. Yapılacak detaylı bir araştırma sonucunda dernek tüzüğü nasıl hazırlanır sorusuna yanıt bulan dernek üyeleri, kendi dernekleri için uygun olan tüzüğü kısa bir çalışma ile hazırlayabilirler.

Dernek Tüzüğü Hazırlamak
Dernek Tüzüğü Hazırlamak

Dernek tüzüğü, kanunda geçen hükümlere uymak koşulu ile, oluşturulan bir sivil toplum anayasasıdır. Kurulan ve aktif olarak hizmet vermeye başlayan derneklerde yürütülecek olan her türlü faaliyet, elde edilecek gelir yöntemleri, aktif olunan süre boyunca tutulacak olan defterler, olağan genel kurulun toplanması, üye olma ve üyelikten ayrılma, dernek içinde yer alan üyelerin görevleri gibi bütün konuların tüzük içerisinde detaylı şekilde yer alması gerekir. Dernek tüzüğünde, dernek faaliyet süresi içinde gerçekleştirilecek olan hizmetlerde herhangi bir eksiklik tespit edilmesi halinde devreye Sulh Ceza Mahkemesi girer ve dernek cezai işlemler ile karşı karşıya kalabilir.

Dernek tüzüğü hazırlanırken 5253 sayılı mevzuatta yer bulan zorunlu tüzük maddelerine yer verilerek, dernek kurmak mümkündür. Dernek kuruluşundan itibaren eğer faaliyet alanında büyüme ve çeşitlilik yapılmazsa bu durumda kazanılmış olan hakların da kullanımı söz konusu olamaz. 5253. Sayılı kanunun 30. Maddesinin A bendi, derneklerin kuruluş amaçlarına aykırılık içerek şekilde faaliyette bulunmalarını kesin bir dille yasaklamıştır. Bu nedenden ötürü, dernek kuracak olan üyelerin, dernek tüzüğü hazırlamak ile ilgili gerekli olacak bütün detaylı bilgiye sahip olması gerekmektedir.

Zorunlu Dernek Tüzüğü Maddeleri

Geçerli bir dernek tüzüğü hazırlamak için öncelikle üyelerin zorunlu dernek tüzüğü maddeleri hakkında bilgi sahibi olmaları gerekir. Dernek tüzüğü hazırlanırken bulunması gereken maddelere yer verildikten sonra, isteğe bağlı olarak farklı alt başlıkların da eklenmesi mümkün olabilir.

Kurulan bir dernekte yürütülecek olan her faaliyette herhangi bir engel ile karşılaşmamak için, dernek tüzüğünde iş detayına ilişkin her türlü hükmün ve bilginin geçmesi önemli bir konudur.  Dernek tüzüğünde bulunması gereken zorunlu dernek tüzüğü maddeleri şu şekildedir;

1.Derneğin Adı

Dernek tüzüğü hazırlamak için öncelikle derneğin adına karar verilmiş olması gerekir.  Herhangi bir dernekte geçerli bulunan ya da mahkeme kararı alınarak kapatılmış olunan derneklere ait isimlerin tekrar kullanılması mümkün değildir. Bununla birlikte dernek adında Türk, Cumhuriyet, Milli, Mustafa Kemal, Gazi ve Şehit gibi kelimelerin kullanılması için de İçişleri Bakanlığı’ndan izin alınmış olunması gerekmektedir.

  1. Dernek Merkezi ve Şubesi

Dernek merkezine ait adres ve konum bilgileri, dernek tüzüğünde yer almak zorundadır. Dernek tüzüğü hazırlamak için gerekli adımlar atıldığında, tüzük içerisinde derneğin hangi il sınırları içerisinde yer alacağı bilgisine de yer verilmelidir.

Derneğin, işleyişi sırasında şube kurup kurmayacağı, eğer şube kurulacak ise bu şubenin yurt içinde ya da yurtdışında kurulacağına ilişkin de gereken bilgilere tüzükte yer verilmesi gerekmektedir.

  1. Derneğin Amacı

Derneğin hangi amaçlara hizmet etmek için kurulduğu ve 7 kişinin nasıl bir dernek kurmak istedikleri gibi bilgiler, dernek tüzüğünde mutlaka yer almalıdır. Açıklamada derneğin faaliyet alanlarına ilişkin detaylı bir bölümün yer alması gerekir. Bu bölümde zorunlu başlıklara ek olarak tercihe bağlı ilave maddelerin eklenmesi de mümkün olabilmektedir.

Dernek tüzüğü hazırlanırken, tüzükte geniş bir şekilde dernek faaliyet alanına yer vermek, işleyiş döneminde gerçekleştirilecek olan denetimlerden sorunsuz bir şekilde geçmeyi mümkün kılar. Bu alan ne kadar geniş tutulursa, dernek çalışma hayatına o kadar sorunsuz bir şekilde devam eder.

  1. Derneğin Çalışmaları ve Faaliyet Yürüteceği Alan

Derneğin çalışma hayatı boyunca hizmet yürüteceği faaliyet alanına ilişkin gerekli açıklamalar yapıldıktan sonra, faaliyet alanına ilişkin bilgilerin maddeler halinde belirtilmesi gerekir. Faaliyet alanı ve gerçekleştireceği çalışmalara ilişkin olarak, maddeler ile belirtilmesi gereken konular şu şekildedir;

  • Dernek gecesi vb. etkinliklerin düzenlenmesi
  • İktisadi işletme açılışı
  • Fuar, sergi ve açılışlara katılım sağlama
  • Gazete ve dergi çıkartılması
  • Lokal açılışı
  • Yurt içinde ve yurt dışında faaliyetlerde bulunma

Maddelerde verilen başlıklar birer örnek teşkil eder ve bu maddelere ilave olarak sayısız faaliyet alanı eklenmesi mümkün olabilir. Dernek kurucu ve üyeleri ortak alacakları kararlar ile faaliyet alanlarına ilişkin yeni maddelere, dernek tüzüğü içinde yer verebilirler.

  1. Derneğe Üyelik ve Üyelikten Çıkış

Derneğe üye olma aşamasında;

  • Üyelik işlemi için yapılması gerekenler,
  • Üye olanlara dernek içinde verilecek haklar,
  • Üyelerin dernek içerisinde uyması zorunlu olan kurallar,
  • Üyelikten ayrılmak isteyen dernek üyelerinin yapması gerekenler

Gibi bütün detayların dernek tüzüğünde belirtilmesi gerekir. Üyelik ile ilgili haklar Türk Medeni Kanunu 63. Ve 71. Maddelerinde kendine yer bulmaktadır.

Dernek tüzüğünde yer alacak olan üyelik haklarının kanun tüzüğünde yer alan haklar ile çelişmemesi gerekir.  Eğer ki tüzükte bulunmayan bir nedenden ötürü üyelik iptali gerçekleşecek ise bu durumda kanunda yer alan maddeler devreye girer.

Derneğe üyelik ve üyelikten çıkış ile ilgili tüzükte yer alarak açıklık getirilmesi gereken konular şu şekilde özetlenebilir;

  • Onursal Üyelik
  • Asıl Üye Olma Şartları
  • Üyelikten Çıkma
  • Üyeliğin Düşmesi
  • Üye Yükümlülükleri
  • Üyelik Hakları
  • Derneğin Kurucuları

  1. Dernekte Yer Alacak Organlar

Dernek kurmak ve dernek tüzüğü hazırlamak için öncelikle derneğin organlarına karar verilmiş olunması gerekir. Dernek tüzüğü hazırlanırken dernekte yer alacak organlar ile ilgili tüzükte bulunması gereken önemli konular şu şekildedir;

  • Yönetim Kurulu (zorunlu)
  • Genel Kurul (zorunlu)
  • Denetim Kurulu (zorunlu)
  • Divan Kurulu (zorunlu değil)

Yukarıda yer alan kurul listesine daha farklı maddelerin eklenmesi de söz konusu olabilir. Burada önemli olan genel kurul, yönetim kurulu ve denetim kuruluna ait olan görevleri bilmek ve yeni eklenecek olan kurul ile bu mevcut kurulların görevlerini birbirine karıştırmamaktır.

  1. Genel Kurul Toplanması

Bir dernekte bulunan en yetkili merci genel kuruldur. Bu nedenle genel kurulun mutlaka hem toplanma şeklinin hem de zamanının belirtilmesi gerekir. Kurulun toplantıya çağrılma gibi detaylara da mutlaka tüzük içerisinde yer verilmesi gerekir.

Herhangi bir aksi durum olmadıkça genel kurul toplantıları dernek içerisinde yapılır. Bu durum eğer süreklilik kazanacak ya da toplantılar düzenli olarak dernek dışında yapılacaksa ise de dernek açılış esnasında tüzükte yer almalıdır.

  1. Genel Kurula Ait Görev ve Yetkiler

Genel kurulun alacağı kararlar, geçici kurul oluşturma, toplantıda uyulacak esasların belirlenmesi, yapılacak olan her türlü değişikliğin kabul edilmesi, yasanın izin verdiği yetkilere dahil olma ve tüzüğün değiştirilmesi gibi konuların mutlaka dernek tüzüğünde yer alması gerekir.

Hazırlanacak olan dernek tüzüğünde genel kurula ilişkin mutlaka bulunması gereken konu başlıkları şu şekildedir;

  • Genel Kurulun Görev ve Yetkileri
  • Yönetim Kurulunun Görev ve Yetkileri
  • Denetim Kurulunun Görev ve Yetkileri
  • Dernek Başkanı ile Saymanın Yetkileri
  • Dernek Onur Kurulu Görevi ile Yetkileri
  • Etik Kurulu Görev ile Yetkileri

Verilen bu başlıkların yine kurul üyeleri tarafından artırılarak detaylandırılması mümkündür.

  1. Genel Kurulda Oy Kullanma ve Oy Kullanma Usulleri

Genel kurulda alınacak olan kararlara oy birliği ile karar verme, toplantıya katılacak üyelere ait detaylar ve genel kurul toplanabilmesi için gerekli olacak salt çoğunluk gibi önemi durumlar bu maddede mutlaka belirtilmelidir.

  1. Derneğin Şubeleşmesi

Derneğin şubeleştirilmesi maddesinde; derneğin şube açıp açamayacağı, şubelerde yetki verilmesi planlanan en az 3 kurucu bilgisi, şubelerde bulunacak organlar ve genel kurul toplanma zamanları gibi önemli bilgiler bulunmalıdır. Bununla birlikte temsilcilik

  1. Derneğin Gelirleri

Dernek gelirleri maddesinde derneğin amacını gerçekleştirmeye yönelik ne şekilde gelir elde edeceğinin mutlaka belirtilmesi gerekir. Üyeliğe giriş, üye aidatları, yardım toplama, proje gelirleri, sponsorluktan elde edilecek olan gelirler, dernek iktisadi işletmesinden gelecek olan gelirler ve aynı amaca yönelik hizmet veren vakıflardan gelecek bağışların kabulü gibi konular mutlaka dernek tüzüğünde kendine yer bulmalıdır.

  1. Dernek Giderleri ve Borçlanma Usulleri

Dernek tarafından, her türlü kurum ve kişilere yapılacak olan yardım ve yardımın niteliği mutlaka “Ayni Yardım Belgesi” ile belgelendirilmeli ve bütün detaylar açıkça yer almalıdır. Amaçlar ve yürütülen faaliyetlerde hedeflere ulaşma gibi nedenlerden dolayı yapılacak harcamalar, dernek içinde hizmet veren personel giderleri ve üyelerin ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik harcamaların da yine yazılı kayıtlar ile tutulması esastır.

  1. Dernekte Gerçekleştirilecek İç Denetim Şekilleri

Denetleme kurulu, dernek genel kurulu tarafından seçilir ve 6 üyeden oluşur.  En az 3 asil ve 3 yedekten oluşan denetleme kurul üyeleri seçilirken belirli bir süre dernekte üye olarak bulunma şartı aranır. Oluşturulacak olan denetleme kurulu dernek içinde gerekli olacak iç denetimden sorumlu olan kuruldur.

Denetleme kurulu, derneğin amacına uygu hizmet yürütüp yürütmediği, defterlerin mevzuata uygun olup olmadığı gibi konularda derneği denetler. Hazırladığı sonuçları yönetim kuruluna iletir. İç denetimde geçerli olacak bütün esasların, dernek tüzüğü içerisinde belirtilmesi gerekmektedir.

  1. Dernek Defterleri

Bir derneğin, bilanço hesabına mı yoksa işletme hesabına göre mi defter tutacağına önceden karar vermesi gerekir. Bu bilgi kesinleştikten sonra bu maddede mutlaka belirtilmelidir.

Evrak kayıt defteri, üye kayıt defteri, karar defteri, işletme defteri, demirbaş defteri ve alındı belgesi kayıt belgesi gibi diğer yazılı belgelere ilişkin detayların da ayrıntılı bir şekilde tüzükte yer alması gerekmektedir. Defterler mutlaka kullanılmadan önce tasdik edilmelidir.

  1. Dernek Tüzüğünü Değiştirme

Dernek tüzüğünün değiştirilmesi için genel kurulda bulunan 3’te 2 çoğunluğun onayı gerekir. Tüzüğü değiştirebilme şartı olarak resmî gazete ve mevzuatta yer alan hükümler esas alınabilir.

  1. Derneğin Feshi ve Fesih Durumunda Malların Tasfiye Şekilleri

Dernek, genel kurulda alınacak oy çokluğu ile fesih veya tasfiye işlemine karar verebilir. Bu aşamada feshin nasıl olacağı ve malların nasıl paylaşılacağı gibi konular genel kurul tarafından belirlenmektedir. Eğer ki dernek tüzüğünde, malların fesih şekline ilişkin herhangi bir madde yer almazsa ve genel kurulda da bu konu ile ilgili bir karara varılamamış ise bu durumda, aynı dönemlerde aynı amaç ile hizmet eden ve en fazla üyeye sahip olan bir derneğe devir işlemi gerçekleştirilir.

  1. Uluslararası Alanda Yürütülecek Dernek Faaliyetleri

Dernekler, kuruluşta yer alan amaçlarına aykırı olmayacak şekilde yurt dışında bulunan diğer dernek ve kuruluşlar ile iş birliğine gidebilir. Bu hususta herhangi bir engele takılmadan hareket edebilmek için derneğin tüzüğünde bu konuya ilişkin detaylı bilgilerin yer alması gerekir.

  1. Dernekte Üst Kuruluş Kurma

Aynı amaca yönelik hizmet eden en az 5 derneğin bir araya gelmesi ile federasyon kuruluşu yapması mümkündür. Derneğin, kendi faaliyet alanına uygun şekilde kurulacak olan federasyonlara girme hakkı ve temsil yetkisi mutlaka tüzükte detaylı şekilde yer bulmalıdır.

  1. Dernek Tüzüğünde Hüküm Eksiklikleri

Tam anlamı ile hizmetleri kapsayacak bir dernek tüzüğü hazırlamak için eksiksiz bir dernek tüzüğü hazırlanması gerekir. Şayet derneğin yürürlüğü esnasında dernek tüzüğünde yazılmamış bir madde olursa bu durumda dernekler kanunundan ya da kanun ile eş değer nitelikte çıkartılmış olan dernek yönetmeliğinde yer alan hükümlerden yararlanılır.

  1. Geçici Yönetim Kurulu Üyeleri ve Üye Görevleri

Dernek kurmak ve eksiksiz bir dernek tüzüğü hazırlamak isteyen üyelerin mutlaka yönetim kurulu üyeleri ile ilgili bilgilere tüzükte yer vermeleri gerekir. Her üyeye verilen dernek görevinin de yine tüzükte karşılık gelen yere yazılması önemli bir konudur.

Çözüm İdari Danışmanlık Hizmetleri olarak dernek tüzüğü hazırlama ve tüm idari süreçlerde sizlerin yanında yer almaktayız. Daha detaylı bilgi edinmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Blog

İlgili Gönderiler

Yorumlar kapalı.